Problemem podjętym w niniejszym opracowaniu jest obszar uprawnień i obowiązków przekazanych samorządom terytorialnym ze szczebla centralnego i wykorzystanie tych uprawnień w kształtowaniu rozwoju lokalnego. Autorzy starają się wykazać na ile decentralizacja uprawnień podniosła efektywność zarządzania, zwłaszcza wykorzystania zasobów finansowych, tak w sektorze publicznym jak i w samorządach gminnych. Próbują także odpowiedzieć na pytania: czy zapisy prawne regulujące funkcjonowanie samorządów prowadzą do niwelowania, czy też raczej polaryzacji różnic rozwoju poszczególnych obszarów Polski? czy lokalni działacze, urzędnicy i kierownicy jednostek gminnych właściwie wykorzystują posiadane zasoby organizacji? czy aparat urzędniczy spełnia funkcje ekspertów i specjalistów, czy pozostaje lojalnym wobec przełożonych i mało kompetentnym gronem biurokratów?

Część pierwszą publikacji stanowi wykład teoretyczny obejmujący definicję pojęcia samorządu gminnego i jego zadań oraz czynników wpływających na rozwój lokalny. Część drugą stanowi zaś analiza rozwoju gmin Warmii i Mazur oparta na danych statystycznych z lat 1995–2009 oraz opinie własne autorów, ukształtowane wieloletnim doświadczeniem (z pracy w administracji publicznej, sektorze prywatnym, członkostwa w zespołach i komisjach eksperckich)  i badaniami własnymi. Pracę kończą propozycje rozwiązań, zestawienia tabelaryczne i kalendarz czynności, jakie muszą na bieżąco wykonywać pracownicy urzędów. Dzięki takiemu sposobowi prezentowania treści, niniejsza publikacja przydatna będzie wszystkim osobom zainteresowanym problematyką samorządu lokalnego, tak studentom, jak i pracownikom urzędów.