Książka prezentuje najnowszy stan badań interdyscyplinarnych nad tytułową melancholią. Jest to druga, po tomie o krwi, publikacja poświęcona jednemu z czterech humorów. Czarna żółć (gr. ) to najbardziej tajemniczy humor w koncepcji zdrowia i choroby stworzonej w starożytności przez Hippokratesa, która - po rozwinięciu przez Klaudiusza Galena i średniowiecznych arabskich uczonych - pozostawała aktualna w dyskursie medycznym do końca XVIII w. Przez większość tego czasu zajmowała wiodące miejsce w wyobrażeniach na temat stanów patologicznych ludzkiego organizmu. Wpływało to na rodzaj podejmowanych terapii i stosowanych leków. Humoralna typologia temperamentów wprowadziła do obiegu obraz melancholii - choroby cechującej się długotrwałym smutkiem i pojęcie melancholika - osoby, która niejako z przyrodzenia, ze względu na przewagę czarnej żółci w organizmie, wykazuje tendencje do częstego i nadmiernego smutku. Połączenie koncepcji humoralnej z astrologią przyporządkowało melancholię wpływom Saturna. Obecnie melancholię utożsamia się z depresją, choć jest to znaczne uproszczenie.