Katalog towarzyszący najnowszej odsłonie stałej ekspozycji Muzeum Sztuki w Łodzi, przekrojowej wystawie sztuki nowoczesnej i współczesnej złożonej z prac ponad 200 twórców z Polski i ze świata. Ksiażka zawiera fotografie oraz opisy kuratorskie większości prac prezentowanych na wystawie.

Publikacja jest również opowieścią o kolekcji i historii Muzeum Sztuki w Łodzi, jednego z najważniejszych ośrodków awangardy i eksperymentu artystycznego w Europie od lat 30. XX wieku.

Wystawa składa się z trzynastu rozdziałów tematycznych, w których dzieła awangardy spotykają się ze sztuką współczesną.

Tytuły rozdziałów zaczerpnięte zostały z prac znajdujących się w kolekcji. Każdy z nich skupia się wokół innego wątku, traktując sztukę jako punkt wyjścia do refleksji nad percepcją, doświadczaniem świata i porządkowaniem doświadczeń. Dotykają one zarówno relacji między widzeniem a procesami poznawczymi pamięcią, przestrzenią czy wiedzą, jak i społecznych aspektów patrzenia, zależnych od kultury, tradycji czy ekonomii. Poprzez sztukę wystawa stawia pytania: czym jest bycie widzianym, a co oznacza pozostawać niewidocznym?

Artyści i artystki udostępniają nam swój punkt widzenia pomagają zrozumieć wielość sposobów tworzenia i odczytywania obrazów. Podkreślają relacyjny charakter spojrzenia i związaną z nim władzę kto patrzy, na kogo i z jakiej pozycji. Wystawa pokazuje że nasze postrzeganie rzeczywistości zależy od wielu czynników wiedzy, pozycji, a także dostępnej technologii. Sposoby widzenia ukazują różnorodność języków wizualnych od realizmu po abstrakcję, a jednocześnie podkreślają płynność granic między nimi.

Niniejsza publikacja odzwierciedla strukturę ekspozycji, przywołując prace kluczowe dla każdego z rozdziałów. Uzupełniają ją trzy eseje. Pierwszy z nich daje wgląd w proces powstawania wystawy z perspektywy zespołu kuratorskiego. Rekonstruuje metody i dyskusje toczone przy jej powstawaniu, osadzając je w historii i specyfice Muzeum Sztuki. Teksty Mieke Bal oraz Łukasza Zaremby wskazują alternatywne sposoby lektury wystawy, którą poszerzają o dodatkowe konteksty związane zarówno z muzealną kolekcją, jak i z szerszym ujęciem kultury wizualnej.

Wystawa Sposoby widzenia prezentuje prace artystek i artystów, których łączy podobna ciekawość wobec możliwości nowych technologii, ale też krytyczne spojrzenie na ich relację z widzem. Korzystają oni z różnych środków artystycznych od najwcześniejszych filmów awangardowych testujących możliwości medium, przez sztukę wideo lat 60. i 70., która analizuje między innymi mechanizmy manipulacji stosowane przez środki masowego przekazu, po sztukę feministyczną, rozwijającą się dzięki przenośnym kamerom, które pozwoliły artystkom ominąć zdominowany przez mężczyzn przemysł filmowy. W jednej z najnowszych prac kolekcji wideo Jury Shusta Nasiona szyszek sosnowych wykorzystano nagrania wykonane telefonami komórkowymi przez migrantów uwięzionych na granicy polsko-białoruskiej, dokumentujące obecny tam od 2021 roku kryzys humanitarny. Rozwój narzędzi pozwalających na filmową rejestrację rzeczywistości nie tylko przynosi nowe, zapośredniczone przez technologię sposoby widzenia i wyrażania, lecz także poszerza zasób obrazów kultury wizualnej o perspektywy dotąd marginalizowane.