Sytuacja pierwszych lat powojennych w Polsce i w Czechosłowacji to dwa r ó żne porządki polityczne. W Polsce przy aprobacie państw alianckich władza komunistyczna została bezwzględnie narzucona siłą, a istniejące na emigracji partie polityczne w brutalny sposób wykluczono z możliwości uczestniczenia w rządzeniu krajem. W Czechosłowacji natomiast istniał system Frontu Narodowego, do którego zostały dopuszczone również wywodzące się z emigracji niekomunistyczne ugrupowania lewicowe i centrowe. O ile w Polsce przejmowanie władzy przez komunistów nie było aktem jednorazowym, lecz procesem rozłożonym w czasie i trwającym od 1944 do 1947 r., o tyle w Czechosłowacji komuniści doszli w lutym 1948 r. do pełni władzy w sposób gwałtowny w wyniku kilkudniowego przewrotu.
W niniejszym tomie zostały przedstawione pr óby oceny zwycięskiego lutego (tak określała te wydarzenia oficjalna propaganda w Czechosłowacji) pojawiające się w polskich wypowiedziach z tego okresu, przy czym nie ograniczono się jedynie do momentu samego przewrotu, lecz starano się pokazać zarówno jego preludium, jak i niektóre następstwa. Dlatego też opracowany przez Norberta Wójtowicza wybór źródeł obejmuje materiały z okresu październik 1947 luty 1949. Są to głównie zgromadzone w AMSZ w Warszawie dokumenty polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych z Pragi, Bratysławy i Ostrawy. Cenne uzupełnienie archiwaliów z AMSZ stanowią przechowywane w AAN materiały Wydziału Zagranicznego KC PPR oraz Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Czechosłowackiej, a także zgromadzone w AIPN meldunki dyrektora Departamentu VII Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz raporty polskiego attach wojskowego w Pradze.