Konfederacja barska (1768-1772) była zbrojnym związkiem szlachty utworzonym w Barze na Podolu pod hasłem obrony wiary katolickiej i wolności. Szlachta sprzeciwiała się polityce Stanisława Augusta Poniatowskiego i mieszaniu się Rosji w sprawy wewnętrzne Polski, a za cel postawiła sobie wprowadzenie na tron Wettynów. W końcówce konfederackich bojów nastąpił pierwszy rozbiór Polski, podpisany przez ostatniego króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konfederacja należy do najbardziej kontrowersyjnych wydarzeń w historii Polski, a ocena ruchu nie jest jednoznaczna. Romantyczni twórcy opiewali antyrosyjską postawę konfederatów i podkreślali ich patriotyczne zasługi. W okresie pozytywizmu przeciwnie - zryw ten potępiano z powodu zaściankowości i braku tolerancji religijnej. Publikacja Władysława Konopczyńskiego, ujawniająca skomplikowaną sieć intryg politycznych, intencje obcych dworów i postępującą zależność Stanisława Augusta od Rosji, została wydana w kraju po raz pierwszy w latach 1936-1938. Autor uważał ją za dzieło swojego życia.